Warto wiedzieć ... Poradnik ogrodniczy

Co warto wiedzieć o sadzeniu roślin ?

Dobór roślin

Możemy spodziewać się, że na odpowiednim miejscu rośliny zaprezentują swoje walory ozdobne, efektownie zakwitną, zaowocują i pięknie przebarwiają się jesienią.

Jeżeli to możliwe, przy wyborze rośłin warto skorzystać z pomocy profesjonalistów – architekta krajobrazu, sprawdzonej firmy ogrodniczej. Pozwoli to nam na uniknięcie niemiłych niespodzianek i błędów.

Na temat uprawy kupionej rośliny zasięgnijmy porady w sklepie i zapoznajmy się z uwagami, jakie zwykle znajdują się na etykiecie

Wymagania świetlne rośliny

Nawet w obrębie tego samego gatunku różne odmiany mogą mieć inne wymagania. Ważne jest, żeby nie bagatelizować wymagań świetlnych roślin. Istnieją takie, które będą dobrze rosły tylko na słońcu i takie, które źle „czują się” w miejscu cienistym i chłonnym.

Szczególnie zmienne warunki  świetlne panują w pobliżu budynków. Zupełnie inaczej oświetlone i zaopatrzone w wodę są rośliny rosnące przy ścianie od strony południowej, gdzie jest zdecydowanie cieplej i bardziej sucho, inaczej po stronie północnej, gdzie rośliny znajdują więcej wilgoci, ale często całkowity cień. Najmocniej tę zmienność odczują rosnące bezpośrednio na ścianie rośliny pnące.

Właściwy dobór miejsca dla roślin i odwrotnie – rośliny do zaplanowanego miejsca sadzenia jest pierwszym warunkiem powodzenia

Rośliny zimozielone

Dla zimozielonych roślin liściastych i iglastych trzeba starannie dobrać miejsce. Z reguły wymagają one stanowiska ciepłego, osłoniętego od mroźnych wiatrów i zasobnej, nie przesychającej gleby.

Należy pamiętać, że zakładając ogród na otwartej, mocno nasłonecznionej przestrzeni, przynajmniej w pierwszym etapie jego realizacji, trzeba będzie ograniczyć sadzenie tych wrażliwych roślin. Z ich posadzeniem warto poczekać, aż rośliny szybko rosnące i o mniejszych wymaganiach siedliskowych stworzą miejsca zaciszne i ciepłe. Prawie w każdym, nawet najmniejszym, istniejącym już kilka lat ogrodzie, znajdziemy miejsca o warunkach odpowiadających różnorodnym roślinom.

Patrzymy w przyszłość

Szczególnie ważne jest to  w przypadku drzew i ekspansywnych krzewów. Mały buczek będzie kiedyś wielkim bukiem i całkowicie zdominuje posadzoną obok karłowatą odmianę świerka, choć w chwili zakupu była od niego bardziej rozrośnięta.

Sadząc roślinę trzeba wziąć pod uwagę jak będzie wyglądała za kilka, czy kilkanaście lat

Terminy sadzenia

Kiedy już wybierzemy roślinę i miejsce przychodzi czas na sadzenie. Obecnie najczęściej kupuje się rośliny produkowane w pojemnikach, które mają odpowiednio ukształtowany system korzeniowy. Takie rośliny możemy sadzić praktycznie przez cały rok, wykluczając okres, gdy  gleba jest zamarznięta.

Rośliny z tzw. Gołym korzeniem (krzewy żywopłotowe, róże, krzewy owocowe) sadzimy poza okresem wegetacji, tj. wczesną wiosną lub jesienią.

Rośliny „balotowane” – tak przygotowaną bryłą korzeniową mają najczęściej większe rośliny iglaste i drzewa – najkorzystniej jest sadzić jesienią. Zdążą się one wówczas przyjąć prze zimą, a w nowy sezon wchodzą już ukorzenione, zdolne odeprzeć ryzyko przesuszenia w przypadku gorącej i suchej wiosny i lata.

Sadzenie szczególnie wrażliwych na mrozy roślin i niektórych zimozielonych krzewów liściastych lepiej jest przesunąć na wiosną, ze względu na ryzyko przemarznięcia.

Odchwaszczanie

Wieloletnie chwasty, takie jak perz, powój czy mniszek rosnąc będą  konkurowały z posadzoną rośliną i dużo trudniej będzie się ich później pozbyć.

Przed wykopaniem dołu pod sadzoną roślinę  trzeba odchwaścić teren w najbliższym otoczeniu

Przygotowanie dołu do sadzenia

Wierzchnia warstwa gleby jest zwykle bardziej urodzajna od znajdującego się pod nią, często prawie pozbawionego składników pokarmowych, piasku lub gliny.

Wykopujemy około dwukrotnie większy dół, niż bryła korzeniowa rośliny.

Jeśli gleba jest uboga i przepuszczalna, dodawane podłoże powinno być próchniczne i zwięzłe, aby zatrzymywało wodę i składniki pokarmowe

W zależności od potrzeb mieszamy miejscową glebę z kompostem lub urodzajną ziemią ogrodniczą
Glebę ciężką i zlewną, należy rozluźnić poprzez dodanie piasku. W przypadku bardzo nieprzepuszczalnego podłoża gliniastego lub ilastego, dno dołu dobrze jest wzruszyć szpadlem i wymieszać z piaskiem lub żwirem. Taki zabieg umożliwi przynajmniej częściowe odwodnienie dołu (drenaż), który w przeciwnym razie staje się rodzajem donicy bez otworu w dnie. Jeśli gleba jest bardzo zbita, dobrze jest również wzruszyć ściany dołu.

Pod rośliny wrzosowate trzeba przygotować glebę o kwaśnym odczynie. Podłoże można zakwasić na przykład kwaśnym torfem.

Przygotowanie bryły korzeniowej - rośliny w pojemnikach

Ostrożnie wyjmujemy roślinę z pojemnika tak, aby nie uszkodzić bryły i samych korzeni

Powodzenie sadzenia i późniejszego przyjęcia się rośliny zależy w dużej mierze od jakości bryły korzeniowej

Korzenie są zwykle bardzo delikatne, łatwo się łamią i rwą. Nie można na siłę wyciągać rośliny z pojemnika za część nadziemną. Większe pojemniki należy delikatnie rozciąć w wyjąć z nich roślinę, mniejsze można po odwróceniu lekko stuknąć, wtedy łatwiej wysuniemy bryłę korzeniową z pojemnika.

Jeżeli korzenie są poskręcane, „sfilcowane” i tworzą zwartą warstwę na obrzeżu bryły, część z nich przycinamy sekatorem, a zewnętrzną warstwę delikatnie rozluźniamy. Przyczyni się to do ich rozwoju w kierunku na zewnątrz i ułatwi przenikanie do otaczającego podłoża. Rośliny w pojemniku bywają mocno przesuszone, dobrze jest  przed posadzeniem zanurzyć je na kilka minut w wodzie, aby nasiąkły. Bardzo suche bryły bowiem źle przyjmują nawet obfite nawadnianie po posadzeniu.

Przygotowanie bryły korzeniowej - rośliny balotowe

Przy posadzeniu roślin balotowanych, o bryle korzeniowej owiniętej tkaniną jutową lubsiatką, należy szczególnie uważać na ewentualne uszkodzenie bryły korzeniowej.

W balotach sprzedawane są stosunkowo duże drzewa i krzewy. Ciężkie bryły korzeniowe należy przenosić ostrożnie, aby ich nie uszkodzić. Podczas sadzenia siatkę lub jutę zabezpieczającą korzenie pozostawiamy na bryle.

Przygotowanie korzeni  - rośliny sadzone z gołym korzeniem

Korzenie roślin sadzonych bez bryły korzeniowej zawsze powinniśmy na kilka godzin zanurzyć w wodzie

Zwykle takim roślinom przycinamy korzenie na długość 15-20zm. Również pędy w ten sposób sadzonych krzewów przycinamy do wysokości około 20cm, aby zmniejszyć masę części nadziemnej roślin, a co za tym idzie zapotrzebowanie na wodę w pierwszym okresie po posadzeniu.

Nawożenie przed posadzeniem

W przypadku ubogiej gleby można do dołu wsypać garstkę nawozu, najlepiej o spowolnionym działaniu. Nawóz należy rozsypać równomiernie dookoła rośliny i lekko wymieszać z dosypywaną glebą. Jeśli gleba jest umiarkowanie zasobna lub żyzna, nawożenie podczas sadzenia nie jest wskazane.

Głębokość sadzenia

Niektóre rośliny trzeba sadzić nieco głębiej niż pozostałe, zwykle informację o tym znajdziemy na etykiecie dołączonej do zakupu

Roślinę ustawiamy w dole tak, aby po zakopaniu znalazła się na głębokości, na jakiej rosła

Wypełnienie dołu ziemią i ubijanie gleby

Po posadzeniu delikatnie ubijamy ziemię dookoła rośliny. Jeśli roślina sadzona była z pojemnika lub balatowana, ubijamy stopami ziemię dookoła rośliny, mocniej na zewnątrz bryły korzeniowej. W przypadku, gdy drzewko lub krzew jest duży, ubijamy glebę w trakcie obsypywania na kilku poziomach.

Jeżeli sadzimy roślinę z odkrytymi korzeniami (tak zwanym z gołym korzeniem), ważne jest umieszczenie rośliny w taki sposób, aby korzenie  były skierowane w dół i rozłożone na boki. Nie mogą one skręcać się i nie podwijać w dole. Po delikatnym obsypaniu korzeni, glebę bliżej rośliny ubijamy mocniej. Dobre ubicie gleby zapobiega jej ewentualnemu przemieszczaniu się, na przykład odchylaniu się drzewka od pionu.

Właściwe ubicie gleby powoduje szczelne przyleganie gleby do drobnych korzeni, co ułatwia podsiąkanie wody i zapobiega nadmiernemu osiadaniu rośliny po posadzeniu.

Podlewanie po posadzeniu

Bezpośrednio po posadzeniu roślinę należy podlać dużą ilością wody, tak aby gleba osiadła i oblepiła najdrobniejsze korzenie. Przesadzane rośliny w początkowym okresie są bardzo narażone na zaschnięcie. Aby umożliwić zatrzymanie wody w pobliżu drzewka lub krzewu, można ukształtować ziemną misę.

Nawet w deszczową pogodę, po posadzeniu konieczne jest obfite podlanie rośliny

Ściółkowanie

Rośliny bardzo pozytywnie reagują na ściółkowanie. Zabieg ten ogranicza rozwój chwastów w pobliżu roślin, a także zmniejsza parowanie wody z gleby. Jeśli posadzimy rośliny na trawniku, ściółkowanie zmniejsza możliwość uszkodzenia ich w trakcie koszenia. Nawet pozornie drobne skaleczenia młodych drzew w okolicy podstawy pnia mogą przekształcać się w rozległe rany zgorzelinowe, dlatego kosząc dookoła drzewek, trzeba być szczególnie ostrożnym, zwłaszcza jeśli używamy kosiarki żyłkowej.

Najczęściej ściółkuje się kilkucentymetrową warstwą kompostowanej kory drzew iglastych, trocinami, rzadziej żwirem. Funkcję ściółki wokoło drzew i wysokich krzewów mogą pełnić niskie rośliny okrywowe takie jak rynianka, barwinek, bluszcz czy trzmielina Fortune’a.

Nawadnianie

Do prawidłowego rozwoju roślin niezbędna jest woda, chociaż często o tym zapominamy.

Lepiej jest podlewać rośliny rzadziej, w większą dawką wody, niż częściej a mniejszą.

Duża, jednorazowa ilość wody, nasączy nie tylko powierzchniową warstwę gleby, ale też jej głębsze pokłady. Szczególnie istotne jest to w okresach długotrwałej suszy, gdy górna, zaskorupiona, zbita warstwa gleby nie pozwala przesiąknąć wodzie głębiej, a sama niemal natychmiast po podlaniu wysycha.

Najkorzystniej podlewać rośliny w godzinach wieczornych i porannych.

Bardzo dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie systemu nawadniania kroplowego (linie samokroplujące). Wówczas każda z roślin jest podlana, a linia kropkująca może być ukryta pod wierzchnią warstwą gleby lub ściółki.

Każdy nawet najlepszy system podlewania jest jednak zawodny i trzeba okresowa sprawdzać, czy linia na całej swojej długości działa prawidłowo.

Nawożenie

Pierwsza dawka nawozu powinna być niewielka i wynosić około połowy zalecanej. Dopiero w następnych latach ilość nawozu można zwiększyć do przewidzianej. Orientacyjne dawki zwykle podawane są na opakowaniach nawozów.

Zasilanie mineralne nawozami wieloskładnikowymi powinniśmy zakończyć do końca czerwca. Nawożenie mineralne przeprowadzone w późniejszym terminie, przedłuża okres wegetacji roślin, są one w efekcie gorzej przystosowane do zimowania.

Jeżeli nie zastosowaliśmy nawożenia startowego przy sadzeniu, zwykle nowo posadzone rośliny nawozimy wiosną pierwszego roku.

Najpewniejsze efekty osiągniemy używając nawozy o spowolnionym działaniu. Stosuje się je jednorazowo, wczesną wiosną – na ogół w kwietniu. Najlepiej niewielką dawkę (dla młodych krzewów ok..10g) nawozu wsypać do 2-3 niewielkich otworów umieszczonych w pobliżu rośliny.

Zabezpieczenie roślin przed zimą

Wiele drzew i krzewów ozdobnych pochodzi z klimatu cieplejszego niż polski. Dlatego dobierając rośliny należy wybrać im odpowiedni miejsce w ogrodzie, a także unikać sadzenia takich, dla których klimat naszego regionu jest zdecydowanie zbyt chłodny.

Na przemarzanie najbardziej narażone są rośliny zimozielone.

Przed zimą rośliny zimozielone dobrze jest okryć cieniówką, a podstawę osłonić stroiszem z gałązek iglastych. Róże oraz delikatne krzewy liściaste można osłonić chochołami ze słomy, a te najdelikatniejsze słomianą matą wraz z cieniówką.

Rośliny o liściach lub igłach zimozielonych często w czasie mrozów nie przemarzają, a schną. Przyczyną takiego stanu jest brak dostępnej im wody. Zimą, szczególnie w słoneczne dni, rośliny tracą wodę w procesie transpiracji, jednocześnie nie mogą jej uzupełnić, gdyż powierzchnie warstwy gleby wraz z wartą w niej wodą są zamarznięte.

Bardzo ważne jest obfite podlanie roślin zimozielonych późną jesienią i ściółkowanie u podstawy

Ściółkowanie oprócz zmniejszenia parowania wody z gleby, zabezpiecza również korzenie – części roślin najbardziej wrażliwe na działanie mrozu. Ponadto właśnie z okrytej podstawy, w przypadku przemarznięcia nadziemnej części, rośliny mogą odrastać. Zastosowana jako okrycie ściółka musi być odpowiedniej grubości (około 10-15cm.)

Zabezpieczenie narzędzi

Pielęgnując rośliny, pamiętajmy też o utrzymaniu w dobrym stanie narzędzi ogrodniczych. Wtedy nasza praca będzie przyjemniejsza.