Byliny i pnącza

Pnącza stanowią grupę krzewów ozdobnych, wspinających się po podporach przy pomocy pędów, wąsów czepnych lub liści. Niektóre mogą piąć się bez dodatkowych podpór, przytrzymując się płaskich ścian korzeniami przybyszowymi (bluszcz, hortensja pnąca, milin, przywarka) lub specjalnymi przylgami na końcach wąsów (winobluszcz). Mogą się wspinać na wysokość przeszło 20m.

Pnącza dostosowują się do kształtu pokrywanych podpór. Stwarzają osłony od wiatru, kurzu i słońca oraz oczyszczają powietrze, wzbogacając je w tlen. Ich silny wzrost i duża dekoracyjność sprawiają, że odgrywają szczególną rolę w ogrodzie. Zajmują mało miejsca, a są efektowne dzięki:

• masie wytwarzanej zieleni (rdestówka, winobluszcze, aktinidie, dławisz, chmiel, miliny, kokornak i wiele powojników),

• pięknym kwiatom (glicynie, powojniki, wiciokrzewy, miliny),

• zapachowi kwiatów (wiele wiciokrzewów, winorośl pachnąca oraz niektóre powojniki),

• owocom- jadalnym( aktinidie, cytryniec) czy ozdobnym (dławisz, powojniki, winniki, wiciokrzewy),

• atrakcyjnym liściom (zimozielonym u bluszczu, wiciokrzewów Henriego, zaostrzonego i japońskiego; wielobarwnym u aktinidi ostrolistnej, winnika zmiennego i wiciokrzewu japońskiego „Aureoreticulata”)

Pnącza mogą pokrywać:

• ściany budynków, altany, pergole, trejaże, łuki, bramki, kraty i trójnogi,

• ogrodzenia (np. siatki) szybko (w 3-12 miesięcy) tworząc osłony zastępujące żywopłoty (powojnik „Bill MacKenzie”, Paul Farges” oraz rdestówka Auberta),

• podstawy drzew i silnych krzewów,

• ziemię – spełniając rolę roślin okrywowych, płożąc i tworząc zielony kobierzec zastępujący trawnik i hamujący rozwój chwastów.

Większość pnączy nie ma specjalnych wymagań glebowych, ale nie lubi gleb bardzo suchych i bardzo ubogich. Gatunki ciepłolubne (aktinidie, glicynie, miliny) preferują stanowiska ciepłe, osłonięte od wiatrów i słoneczne. Wiciokrzewy lepiej czują się na stanowiskach półcienistych, a bluszcz, Kokorniak, hortensja pnąca i przywarka na stanowiskach półcienistych lub cienistych.

Pnącza sadzimy:

- co najmniej 50cm od podstawy drzew czy murów,
- 1cm głębiej niż rosły dotychczas, z wyjątkiem powojnikó· wielkokwiatowych z Grupy Viticella, Grupy Texensis, które sadzimy  5 cm głębiej, do dołu o wypełnionego żyzną glebą.

Pielęgnacja polega na podlewaniu w miarę potrzeby, nawożeniu każdej wiosny (IV) oraz ochronie przed szkodnikami.

Byliny ogrodowe są zielnymi roślinami wieloletnimi, zimującymi w gruncie i wyrastającymi ponownie każdego roku. Ich pędy nadziemne, po wydaniu kwiatów i nasion, zwykle zasychają, a żywe pozostają organy podziemne(korzenie, kłącz lub rozłogi). Niektóre z bylin nie tracą ulistnienia jesienią. Są to byliny zimozielone.

Wybór bylin jest olbrzymi. Każda z roślin ma swoje wymagania, co do gleby, stanowiska, temperatury. Dla każdego ogrodu można dobrać byliny, które będą dobrze rosnąć, nawet jeśli jest to miejsce o ekstremalnych warunkach, bardzo suche i jałowe, silnie nasłonecznione albo silnie zacienione i podmokłe. Najbardziej tradycyjnym sposobem wykorzystania bylin jest rabata, na której sadzi się wybrane gatunki i odmiany pojedynczo lub grupami różnej wielkości. Można bylinami obsadzać większe powierzchnie ogrodu, zastępując w ten sposób trawnik. Sadzi się byliny w ogrodach o specjalnym charakterze - w ogrodzie skalnym, w ogrodzie wodnym, wśród wrzosów i różaneczników, na większych powierzchniach obsadzonych w sposób naturalistyczny, np. na łąkach kwietnych, na działkach leśnych lub dachach.

Wymagania bylin nie są bardzo trudne do spełnienia, ale miejsce ich sadzenia musi być bardzo starannie przygotowane, wszak będą rosnąć w tym samym miejscu  przez kilka, a może kilkanaście lat. Najważniejsze są: usunięcie chwastów trwałych (perzu, mniszka, podagrycznika,itd..), organiczne nawożenie (kompost, obornik, nawóz zielony), głębokie przekopanie.

Czas sadzenia bylin, przygotowanych w szkółce w pojemnikach, rozciąga się na prawie cały sezon wegetacyjny. Najlepszym jednak okresem jest wiosna, choć także sadzenie w sierpniu, wrześniu a nawet w październiku daje dobre wyniki.

Gęstość sadzenia zależy od siły wzrostu, charakterystycznej dla gatunku i odmiany. Przyjmujemy, że na 1m2 sadzi się:

• 4 rośliny gatunków wyrastających na wysokość 1-2m,

• 8-10 rośli wyrastających na 0,6-1 m,

• 12-15 roślin wyrastających na 25-30cm

• 12-15 roślin wyrastających na 25-30 cm,

•  25-40 roślin mniejszych od25cm.

Najważniejsze zabiegi pielęgnacyjne to odchwaszczanie, podlewanie, usuwanie przekwitłych kwiatostanów i ścinanie zaschniętych części nadziemnych po skończonej wegetacji. Po kilku latach uprawy niektóre z bylin wymagają odmłodzenia, polegającego na ich wykopaniu, oddzieleniu części najstarszych, porażonych przez choroby oraz tych zamierających i posadzeniu tylko młodych i zdrowych przyrostów.